MỘT CÁCH LO XA CHO CON CHÁU CỦA CỔ NHÂN
Sơ Quảng, đời nhà Hán, đã già thôi làm quan về quê, được vua ban cho rất nhiều vàng lụa.
Con cháu cụ thấy thế, bèn cậy những người già cả trong họ đến nói với ông, xin ông của cải và mua cho nhiều ruộng đất.
Một hôm, nhân lúc thư nhàn, những người già cả đem câu chuyện làm giàu cho con cháu thưa lại để cụ nghe, thì cụ nói rằng: "Ta tuy già lẫn, há lại không lo nghĩ đến con cháu hay sao. Hiện ta cũng đã có ít ruộng nương, cửa nhà cũng do tiền nhân để lại, con cháu ta mà chăm chỉ vào đấy thì cũng đã đủ ăn, đủ mặc bằng người được rồi. Nếu bây giờ ta lại làm giàu thêm cho chúng nó để cho thừa thãi dồi dào, thì là ta chỉ làm cho chúng nó lười biếng thêm ra thôi. Người giỏi mà nhiều của thì mất cái trí hay, người ngu mà nhiều của thì càng thêm tội lỗi. Vả chăng của cải mà chứa nhiều thì chỉ tổ làm cho thiên hạ oán. Ta đã không có gì giáo hoá được con cháu ta thì ta cũng không muốn làm cho chúng nó nhiều tội lỗi và để cho thiên hạ ai oán chúng nó nữa.
Những của cải ta đang có đây là ơn của Vua hậu đãi kẻ bầy tôi già lão, ta chỉ muốn cùng vói anh em, bà con, họ hàng, làng nước cùng hưởng chung cái ơn ấy để hết tuổi giời chẳng cũng là phải ư?"
Người trong họ nghe nói thế, ai nấy đều lấy làm cảm phục.
>>> Văn phòng phẩm Hải Giang luận bàn về một cách lo xa cho con cháu
Con cháu mà ngày sau được bằng mình, hay hơn mình, thì không cần phải làm giàu cho chúng nó. Nhược bằng nó kém mình, mà mình lại đem thân trâu ngựa làm giàu cho nó, thì chẳng những khổ cái thân mình, mà lại còn khiến cho nó phạm vào bao nhiêu tội lỗi nữa. Như Sơ Quảng đây không phải là không biết lo cho con cháu, nhưng cái lo của cụ là chỉ lo cho chúng đủ ăn, đủ mặc, giáo hoá cho nên người, biết làm ăn, biết nghĩ mà thôi.
Cụ không để nhiều của cải cho con cháu, mà cụ đem cái của thừa ra để củng hưởng với cả mọi người trong họ, ngoài việc tránh cho con cháu cái mối oán của thiên hạ, cụ để cái đức là của cải vô giá cho con cháu đó. Lo cho con cháu như thế, chẳng phải là một cách biết lo xa và sâu sắc lắm sao?
Ngày nay, các Tỷ phú nổi tiếng trên Thế giới như Warren Buffett, Bill Gates, Mark Zuckerberg… đều đã hứa quyên góp lớn hơn 90% tài sản của họ vảo hoạt động từ thiện. Phải chăng họ đã ngẫm và thực hiện cách lo xa cho con cháu của Cổ nhân?